Μεγάλα υποβρύχια ρήγματα καταστρέφουν την πλάκα του Ειρηνικού: «νέα ανακάλυψη ανατρέπει όσα γνωρίζουμε για τη Γη»

Επιμέλεια : Ιωάννης Σταματάκης

Μια ομάδα γεωεπιστημόνων στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο ρίχνει νέο φως στο παλιό μοντέλο τεκτονικών πλακών , το οποίο υποδηλώνει ότι οι πλάκες που καλύπτουν τους πυθμένες των ωκεανών είναι άκαμπτες καθώς κινούνται μέσω του μανδύα της Γης. Οι ερευνητές ανακάλυψαν τώρα ότι η πλάκα του Ειρηνικού χαρακτηρίζεται από μεγάλα υποβρύχια ρήγματα που την καταστρέφουν.

Τα πρόσφατα ανακαλυφθέντα ρήγματα, που περιγράφονται σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Geophysical Research Letters, είναι το αποτέλεσμα τεράστιων δυνάμεων μέσα στην πλάκα που την τραβούν προς τα δυτικά. Μερικά ρήγματα έχουν βάθος χιλιάδων μέτρων και μήκος εκατοντάδων χιλιομέτρων.

« Γνωρίζαμε ότι γεωλογικές παραμορφώσεις, όπως ρήγματα, συμβαίνουν εντός της ηπειρωτικής πλάκας, μακριά από τα όρια των πλακών. Αλλά δεν ξέραμε ότι το ίδιο συνέβαινε με τις πλάκες των ωκεανών », λέει ο Erkan Gün, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο τμήμα Επιστημών της Γης στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο.

Ο Russell Pysklywec, καθηγητής στο τμήμα Επιστημών της Γης, προσθέτει ότι η έρευνα συμβάλλει στην πληρέστερη κατανόηση του πεδίου. «Αυτό που κάνουμε είναι να τελειοποιήσουμε την τεκτονική των πλακών – τη θεωρία που περιγράφει πώς λειτουργεί ο πλανήτης μας – και να δείξουμε ότι αυτές οι πλάκες στην πραγματικότητα δεν είναι τόσο παρθένες όσο πιστεύαμε προηγουμένως », λέει ο Pysklywec.

Άλλοι ερευνητές που συμμετείχαν στη μελέτη είναι ο Phil Heron, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Φυσικών και Περιβαλλοντικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Scarborough, καθώς και ερευνητές από το Eurasia Institute of Earth Sciences στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης.

Για εκατομμύρια χρόνια, η πλάκα του Ειρηνικού – που αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος του πυθμένα του Ειρηνικού Ωκεανού – έχει μετακινηθεί προς τα δυτικά για να βυθιστεί στον μανδύα της Γης κατά μήκος υποβρύχιων τάφρων ή ζωνών καταβύθισης που εκτείνονται από την Ιαπωνία έως τη Νέα Ζηλανδία και την Αυστραλία. Καθώς η δυτική άκρη του πιάτου βυθίζεται στο μανδύα, σέρνει το υπόλοιπο πιάτο μαζί του σαν τραπεζομάντιλο που τραβιέται από ένα τραπέζι.

Τα υποωκεάνια οροπέδια

Η φθορά των πλακών που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα στα ρήγματα συμβαίνει μέσα σε εκτεταμένα υποωκεάνια οροπέδια που σχηματίστηκαν πριν από εκατομμύρια χρόνια όταν λιωμένοι βράχοι από τον μανδύα της Γης εξωθήθηκαν στον πυθμένα του ωκεανού. τα ρήγματα τείνουν να εκτείνονται παράλληλα με την πλησιέστερη ωκεάνια τάφρο.

« Θεωρήθηκε ότι επειδή τα υποωκεάνια οροπέδια είναι παχύτερα, πρέπει να είναι ισχυρότερα », εξηγεί ο Gün. « Αλλά τα μοντέλα μας και τα σεισμικά δεδομένα μας δείχνουν ότι είναι στην πραγματικότητα το αντίθετο: τα οροπέδια είναι πιο αδύναμα » . Με άλλα λόγια, εάν η πλάκα του Ειρηνικού είναι σαν ένα τραπεζομάντιλο απλωμένο σε ένα τραπέζι, τα οροπέδια είναι περιοχές τραπεζομάντιλου που είναι πιο αδύναμες και πιο επιρρεπείς στο σκίσιμο.

Οι ερευνητές μελέτησαν τέσσερα οροπέδια στον δυτικό Ειρηνικό Ωκεανό – Ontong Java, Shatsky, Hess και Manihiki – σε μια τεράστια περιοχή που οριοθετείται περίπου από τη Χαβάη, την Ιαπωνία, τη Νέα Ζηλανδία και την Αυστραλία. Έκαναν την ανακάλυψή τους χρησιμοποιώντας μοντέλα υπερυπολογιστών και υπάρχοντα δεδομένα, ορισμένα που συλλέχθηκαν σε μελέτες που διεξήχθησαν τις δεκαετίες του 1970 και του 1980.

«Υπάρχουν ενδείξεις ότι ηφαιστειακή δραστηριότητα συνέβη σε αυτές τις τοποθεσίες στο παρελθόν ως αποτέλεσμα αυτού του τύπου ζημιάς των πλακών, ίσως επεισοδιακά ή συνεχόμενα, αλλά δεν είναι σαφές εάν αυτό συμβαίνει τώρα », λέει ο Gün. Ωστόσο , δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι γιατί τα οροπέδια βρίσκονται χιλιάδες μέτρα κάτω από την επιφάνεια του ωκεανού και η αποστολή ερευνητικών σκαφών για τη συλλογή δεδομένων είναι μια σημαντική προσπάθεια. Έτσι, στην πραγματικότητα, ελπίζουμε ότι η εργασία μας θα επιστήσει την προσοχή στα οροπέδια και ότι θα συλλεχθούν περισσότερα δεδομένα » .

Νέο φως στην τεκτονική πλακών

Η θεωρία της τεκτονικής πλακών έχει βελτιωθεί εδώ και πολλές δεκαετίες από πολλούς επιστήμονες της Γης. « Αλλά η θεωρία δεν είναι ριζωμένη και εξακολουθούμε να ανακαλύπτουμε νέα πράγματα », λέει ο Pysklywec. « Γνωρίζουμε τώρα ότι αυτή η ζημιά στο ρήγμα διαλύει το κέντρο μιας ωκεάνιας πλάκας και αυτό θα μπορούσε να συνδεθεί με τη σεισμική δραστηριότητα και τον ηφαιστειακό . Μια νέα ανακάλυψη όπως αυτή ανατρέπει όσα έχουμε καταλάβει και διδάξει για την ενεργό Γη. Και δείχνει ότι εξακολουθούν να υπάρχουν ριζικά μυστήρια ακόμη και σχετικά με τη μεγάλη λειτουργία του εξελισσόμενου πλανήτη μας », καταλήγει ο ειδικός.

FOLLOW US